Menu
De meeste trauma’s ontstaan achter de voordeur in de privésituatie. Jaarlijks worden in Nederland rond de honderdduizend mensen seksueel misbruikt. Nog veel meer kinderen worden slachtoffer van andere vormen van kindermishandeling, zoals geweld, verwaarlozing en manipulatie. Het gebeurt dichtbij; het gaat om de mensen van wie we houden, waar we mee samenleven en van afhankelijk zijn. Het zijn er honderdduizenden, misschien wel miljoenen, maar we zien ze niet. Zolang het trauma onzichtbaar blijft, kan het blijven stapelen.
Tegelijkertijd is onze samenleving niet erg traumasensitief ingericht. Soms kan een onbewust verkeerde opmerking opnieuw schade veroorzaken. Er is meer kennis nodig over de mechanismen van trauma en de impact op de betrokkenen; voor zowel de mensen die het meemaken, en de mensen die het iemand aandoen, als de omstanders, en tenslotte ook voor diverse professionals, van de huisarts tot de rechter. Voor onze samenleving dus.
Hoe zorgen we voor een meer traumasensitieve samenleving? In de podcastserie Traumastapeling van Studio Noodzaak onderzoekt Julia von Graevenitz wat de impact van trauma is op onze samenleving. Zij spreekt met experts die zich druk maken over de platgeslagen beelden over slachtoffers en daders, over de hulp aan mensen met trauma en over het gebrek aan kennis bij professionals. Want trauma gaat ons allen aan. Wij zijn onderdeel van de oplossingen.
Abonneer je op de Traumastapeling Podcast met je favoriete Podcast-app: Apple Podcasts, Spotify en YouTube Music
met Anne Marsman
psycholoog en oprichter van het platform Traumanet.nl
donderdag 8 februari
‘Trauma is niet wat er met jou gebeurt, het is wat er in jou gebeurt als gevolg van wat er met je is gebeurd. Trauma betekent letterlijk “verwonding”. Die ontstaat door iets wat te groot was om te dragen en waar je niet zomaar van herstelt.’
In deze aflevering spreekt Julia von Graevenitz met psycholoog Anne Marsman, die zich heeft gespecialiseerd in de lange termijn gevolgen van ingrijpende gebeurtenissen in de jeugd. Zij geeft onder andere trainingen over trauma voor Trauma Company. Daarnaast is zij initiatiefnemer van het online platform rondom trauma, traumanet.nl. Van haar wil ik meer weten over de effecten van trauma. Volgens Marsman is het noodzakelijk dat er veel meer aandacht komt voor de gevolgen van trauma als gevolg van onder andere seksueel misbruik, mishandeling of verwaarlozing. Haar missie is om vooral laagdrempelige kennis en handvatten rondom trauma breed beschikbaar te maken en om erkenning en herkenning te bieden. Om een breder perspectief te geven over wat trauma kan zijn.
met Jan Willem van den Berg
gespecialiseerd in de behandeling en risicotaxatie van zedendelinquenten
donderdag 22 februari
‘Iedereen kan dader worden, maar de een heeft wat meer kans dan de ander. Niet zelden hebben mensen zelf trauma en niet zelden zijn ook bij hen seksueel grenzen overschreden, al zullen mannen dat niet snel zeggen.’
Om inzicht te krijgen in hoe we kunnen voorkomen dat mensen slachtoffer worden van seksueel misbruik, moeten we niet alleen focussen op de mensen die misbruik hebben meegemaakt, maar ook op wat mensen ertoe aanzet om dader te worden. Wat maakt dat iemand die grens overgaat? En hoe kunnen we voorkomen dat deze mensen anderen, van wie ze doorgaans ook veel houden, iets aandoen? In deze aflevering spreekt Julia von Graevenitz met Jan Willem van den Berg, werkzaam als gezondheidszorgpsycholoog, psychotherapeut en wetenschappelijk onderzoeker bij Transfore, locatie De Tender. Hij is gespecialiseerd in de behandeling en risicotaxatie van zedendelinquenten.
met Peter Dijkshoorn
kinder- en jeugdpsychiater en landelijk ambassadeur lerend jeugdstelsel voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
donderdag 7 maart
‘Ouders kunnen bang zijn om hulp te zoeken als het bij hun thuis behoorlijk misgaat. Zij zijn vooral bang dat hun kinderen hun worden afgepakt. En dat willen zij niet, want ze houden van hun kinderen.’
Op basis van het aantal meldingen wordt een voorzichtige schatting gemaakt dat 120 duizend kinderen in Nederland per jaar wordt mishandeld. Op de plek waar je je als kind veilig hoort te voelen en waar je jezelf zou moeten kunnen zijn, ontstaat helaas voor een deel van de kinderen trauma. Julia von Graevenitz vraagt zich af hoe we dat kunnen voorkomen en leg dit voor aan Peter Dijkshoorn. Na een loopbaan als kinder- en jeugdpsychiater en bestuurder in de jeugd-ggz is hij nu landelijk ambassadeur lerend jeugdstelsel voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en zo draagt hij bij aan vernieuwing van de jeugdhulp waardoor kinderen en jongeren in Nederland gelukkig en veilig opgroeien. Daarnaast is hij medeoprichter van de Beweging van 0. Deze stichting heeft als doel het aantal uithuisplaatsingen en het aantal kinderen dat thuis onveilig opgroeit terug te brengen naar nul.
met Iva Bicanic
hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum in Utrecht en directeur-bestuurder van het landelijk Centrum Seksueel Geweld
donderdag 21 maart
‘Als omstanders al durven te denken dat er mogelijk sprake is van seksueel misbruik, gaat er van alles door het hoofd: ze twijfelen aan hun waarneming of ze zijn bang dat ze er iets mee moeten. Dit thema willen mensen liever zo snel mogelijk van de tafel schuiven. Maar kinderen zijn sterk afhankelijk van die voelsprieten van mensen om hen heen.’
Veel van de pijn die mensen met trauma ervaren in hun leven, komt niet alleen door het trauma zelf, maar ook door de manier waarop de mensen in hun omgeving ermee omgaan. Ze weten zich geen houding te geven of vatten het in beelden die geen recht doen aan de ervaring en beleving van de mensen die het betreft. Met klinisch psycholoog Iva Bicanic bespreekt Julia von Graevenitz hoe we mensen die seksueel geweld hebben meegemaakt kunnen bijstaan, de rol van omstanders in het signaleren en stoppen van seksueel geweld en waarom dat zo lastig is. Zij werkt al meer dan 25 jaar met mensen die seksueel misbruikt zijn. Ze is hoofd van het Centrum Seksueel Geweld en van het Landelijk Psychotraumacentrum van het UMC Utrecht, en is er een groot voorstander van om seksueel geweld en kindermishandeling bespreekbaar te maken. Ze pleit voor minder schroom bij zowel professionals als omstanders om erover te praten en zou graag willen dat traumabehandeling eerder begint. Daarnaast behandelt zij kinderen die langdurig seksueel zijn misbruikt en begeleidt hun ouders.
met Marian van Veluwen
seksuologe en incest-behandelaar
donderdag 4 april
‘Er wordt vaak gedacht dat vrouwen die seksueel misbruikt zijn nooit meer seks willen, maar ze zijn vooral geen liefde gewend. Ze zijn eraan gewend dat er pas van hen gehouden zal worden als ze seks geven.’
Trauma wordt opgeslagen in het lichaam, wat voortdurend samengaat met pijn, angst en stress. Lichamelijk contact biedt dan geen liefde, troost en geborgenheid. Voelen kan voor mensen met trauma soms zó angstwekkend dat niet voelen veiliger is. Daarbovenop blijkt dat trauma bij het aangaan van intimiteit misbruik vaak herhaald, met weer nieuwe schade tot gevolg. Julia von Graevenitz gaat hierover in gesprek met Marian van Veluwen. Zij is incesttraumatherapeut, relatietherapeut en seksuologe, en zij bespreekt met haar wat trauma dat is ontstaan binnen de relationele sfeer, zoals seksueel misbruik, doet in het aangaan van relaties. Welke impact heeft het op intimiteit met anderen en met jezelf?
met Floortje Scheepers
hoogleraar Innovatie in de ggz en medisch afdelingshoofd psychiatrie aan het Universitair Medisch Centrum in Utrecht
donderdag 18 april
‘Er is een maakbaarheidsdenken in de samenleving geslopen dat alles wat niet goed gaat te fixen is. We zien te weinig dat tegenslag, falen, verdriet en pijn ook een functie hebben in het leven. Als we dat allemaal weg maken, worden we heel kwetsbare mensen.’
Psychisch lijden gaat over bepaalde kwetsbaarheden die mensen kunnen hebben. Afhankelijk van de weerbaarheid en de omstandigheden kunnen klachten ontstaan waardoor iemand behoefte heeft aan zorg. Maar doen we wel het goede voor mensen met trauma? Of weten we nog te veel niet om mensen met trauma te kunnen helpen? Dat legt Julia von Graevenitz voor aan Floortje Scheepers, hoogleraar innovatie in de ggz en medisch afdelingshoofd psychiatrie aan het Universitair Medisch Centrum in Utrecht. In haar boek Mensen zijn ingewikkeld stelt zij kritische vragen over de fundamenten van de huidige Nederlandse geestelijke gezondheidszorg. Het moet volgens haar echt anders.
met Richard Korver
strafrechtadvocaat en voorzitter van het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zedenslachtoffers
donderdag 2 mei
‘Als je nu aangifte doet van misbruik, dan kan het zomaar anderhalf tot twee jaar duren voordat de politie überhaupt aan je zaak begint. Dus als je het over traumastapeling hebt, dan begint het daar al.’
Het recht is een onafhankelijke autoriteit die middels een uitspraak over wat mag en wat niet, wat goed is en wat kwaad, wie schuldig is en wie onschuldig, duidelijkheid kan geven. Het kan een grens trekken waar we ons aan kunnen vasthouden. Julia von Graevenitz vraagt me af of het recht helpend is voor mensen die incest of seksueel geweld meemaken. Hierover gaat zij in gesprek met zedenadvocaat Richard Korver. Hij staat slachtoffers van seksueel misbruik bij en strijdt al jaren voor een correcte behandeling van slachtoffers binnen het strafrechtsysteem. Hij is voorzitter van het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers. Ook heeft hij samen met Iva Bicanic een boek geschreven voor ouders van kinderen die seksueel misbruikt zijn, waarin hij onder andere uitlegt hoe je aangifte doet.
met Mariëtte Hamer
Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld
donderdag 16 mei
‘De focus ligt nu heel sterk op seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar er ligt natuurlijk een algemene problematiek van genderongelijkheid onder. We willen maatregelen treffen waardoor het minder wordt en het uiteindelijk stopt.’
Traumapreventie begint met meer oog hebben voor wat trauma met mensen doet en met leren wat een helpende reactie is. Daarnaast is het van belang dat we anderen aanspreken op grensoverschrijdend gedrag. Hiervoor is een maatschappijbrede cultuurverandering nodig: in het onderwijs, op de werkvloer, binnen onze instituties en in de omgang met elkaar. Zo’n verandering komt niet uit de lucht vallen en wordt niet alleen met goede bedoelingen bereikt. Ze moet worden georganiseerd en gestructureerd. Daarvoor is het van belang dat er ook in de politiek aandacht is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik. Op het ministerie van OC&W gaat julia von Graevenitz hierover in gesprek met Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.
Traumastapeling
Julia von Graevenitz
Trauma is in onze samenleving de grote onzichtbare. Mensen met trauma tonen zich niet, mensen die anderen trauma bezorgen nog minder. En wij, de omstanders, wenden liever de blik af. Het oorverdovende zwijgen in onze samenleving zorgt voor nieuw trauma, laag op laag. Hoe doorbreken we het zwijgen en verzamelen we de moed om te leren begrijpen wat trauma is en wat het met mensen doet? Alleen zo kunnen we stapeling van trauma voorkomen.
Julia von Graevenitz kwam in contact met incestslachtoffer Lies en raakte geïnteresseerd in de psychologie van trauma en de maatschappelijke effecten ervan. Een jaar lang ging ze een intensieve dialoog aan met Lies en bekeek trauma vanuit verschillende perspectieven. Ze sprak met wetenschappers, therapeuten, juristen en politici op zoek naar inzichten en houvast.
Met medewerking van deskundigen als Anne Marsman, Iva Bicanic, Floortje Scheepers, Richard Korver en Mariëtte Hamer.
‘Dit is een pijnlijk, schurend en confronterend boek over de impact van trauma op de mensen die het meemaken, maar ook op de directbetrokkenen en de maatschappij. Aanbevolen!’
‘Traumastapeling’ is in alle boekwinkels verkrijgbaar.
Bestel het hier.
OBA theater Amsterdam
donderdag 8 februari 2024
Op donderdag 8 februari presenteren Studio Noodzaak en het Fonds Slachtofferhulp ‘Traumastapeling, pleidooi voor een traumasensitieve samenleving’.
Dagvoorzitter Marjolein Lotsy ontvangt auteur Julia von Graevenitz en gaat met haar in gesprek over het boek en de podcast.
Het 1e exemplaar wordt uitgereikt aan Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.
Tijdens het programma komen toonaangevende sprekers aan het woord o.a.: strafrechtadvocaat Richard Korver, directeur Trauma Company Anne van den Ouwelant, Mandy Sleijpen van ‘Wij zijn M’ en directeur Fonds Slachtofferhulp Ineke Sybesma.
We gaan met de gasten in de zaal in gesprek: vertegenwoordigers van diverse maatschappelijke organisaties uit de zorg, het onderwijs, justitie en politie, de overheid en andere ervaringsdeskundigen en betrokkenen.
‘Als documentairemaker maak ik al ruim vijfentwintig jaar maatschappelijke documentaires over en met mensen in vaak kwetsbare situaties. Bijvoorbeeld met mensen die huiselijk geweld hebben ervaren, uit detentie komen of met racisme te maken hebben. Ik voel me bevoorrecht om zoveel verschillende mensen te ontmoeten. Hun autonome blik op de vraagstukken waar ze tegen aan lopen, houdt mij scherp.
Voor sommige verhalen is beeld te direct en tegelijk te beperkend. Door boeken te schrijven heb ik de vrijheid om ook deze te kunnen belichten.’
‘Ik zet mij graag in om te werken aan een mooiere en inclusieve samenleving. Wij geven boeken uit en maken documentaires over maatschappelijk urgente thema’s. Ik zorg voor de nodige middelen en leg verbindingen met diverse maatschappelijke organisaties voor draagvlak en het stimuleren van bewustwording, begrip en empathie.’
een initiatief van
een uitgave van
met steun van
© Studio Noodzaak Baarsjesweg 233-236 1058AA Amsterdam 0206766276